Winston Churchill

Ruud Hawinkels

Hij leidde het Verenigd Koninkrijk, als Minister-president door de Tweede Wereldoorlog, hij weigerde toe te geven aan Hitler en kreeg voldoende hulp om Duitsland te verslaan. Dit waren slechts vijf belangrijke jaren in het leven van Sir Winston Churchill. Waarom werd juist híj gekozen en waarom werd hij na de oorlog weggestuurd.

Sir Winston Churchill was een veelzijdige man die 65 jaar van zijn leven aan de Britse politiek wijdde. Naast deze enorme opgave was hij ook een getalenteerde schrijver en schilder. Als jonge militair schreef hij oorlogsverslagen voor verschillende kranten. Op latere leeftijd schreef hij meerdere biografieën en historische werken. Hiervoor ontving hij in 1953 de Nobelprijs voor de Literatuur.

Churchill, geboren in 1874, als zoon van de hertog van Marlborough had een moeilijke jeugd. Zijn moeder, een erfgename van een rijke Amerikaanse familie, had weinig oog voor hem en zijn opstandigheid op school leverde hem ook niet veel op. Hij excelleerde wel in verschillende sporten, zo was hij schermkampioen tijdens zijn studietijd op Harrow en in India blonk hij uit als polospeler.

In 1895 werd hij aangenomen (lees: hij slaagde voor het toelatingsexamen) op de militaire academie Sandhurst. Zijn magere salaris als luitenant dreef hem ertoe om verslag te doen van verschillende oorlogen. Hij schreef artikelen voor verschillende kranten en boeken van bijna alle veldslagen die hij bijwoonde.

In deze tijd als oorlogswaarnemer reisde Churchill de hele wereld over. Zijn eerste conflict was de guerrillaoorlog, tussen de Spanjaarden en de Cubanen, op Cuba. Later reisde hij naar India, waar hij niet alleen als waarnemer optrad, maar zelf ook de wapens ter hand nam en met de Britten mee vocht. Na zijn ervaring in Soedan begon hij aan een van zijn vele historische boeken the River War, een tweedelig boekwerk over de herovering van Soedan.

In Zuid-Afrika werd hij tijdens de Tweede Boerenoorlog (niet voor niets een Nederlandse naam) gevangen genomen, maar ontsnapte en reisde vlug terug naar Groot-Brittannië.

Reeds in 1900 begon zijn politieke carrière, hij werd verkozen als conservatief in het parlement. Als beginnend politicus kon hij nog niet veel potten breken.

Nadat hij in 1904 overstapte naar de Liberalen, werd hij benoemd tot staatsecretaris. Hij was voornamelijk belast met de gang van zaken in Zuid-Afrika na de Boerenoorlog. Tot 1924 bleef hij bij de Liberalen partij en bekleedde hij verschillende functies in het kabinet en verschillende commissie van het parlement.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij benoemd tot Commandant der Strijdkrachten. Een succesvol hervormingsbeleid van voornamelijk de marine, bracht het Britse leger weer terug op sterkte. Zijn sterke gevoelens tegen het Bolsjewisme brachten hem ertoe om in 1919 tijdens de Russische Burgeroorlog in te grijpen. Dit ondanks hevige kritiek van belangrijke politici.

In 1925 keerde hij terug bij de Conservatieven. Een stap die veel critici beschouwen als hypocriet en egoïstisch. Hij zou alleen maar oog voor zijn eigen carrière hebben gehad. Hij werd benoemd tot minister van Financiën, wat niet zijn favorieten post was. Veel van zijn maatregelen in deze periode waren zeer controversieel en vaak in het voordeel van de rijke renteniers (waar hijzelf ook toe behoorde). Churchill zelf zegt ook dat hij zijn grootste fouten in deze periode heeft gemaakt.

In de periode 1929-1939 was hij politiek minder actief. Op de achtergrond werd hij van alle activiteiten op de hoogte gehouden, maar hij richtte zich vooral op schrijven en schilderen. Hij schreef onder anderen een biografie over zijn eigen vader.

Hij was een van de weinigen in Groot-Brittannië die het gevaar van de bewapening van Duitsland inzag. Ondanks zijn lage activiteit in de politiek drong hij aan op versterking van het Britse leger. Een klein minpunt echter was dat hij Mussolini prees voor het Fascisme, dat volgens hem het enige juiste antwoord was op het Communisme in Rusland.

In de aanloop van het Europese deel van de Tweede Wereldoorlog wilde Groot-Brittannië nog ingaan op de eisen van Hitler om zodoende een oorlog te voorkomen. Churchill was hier fel tegen gekant en heeft zelfs tegen het House of Commons gezegd: “You were given the choice between war and dishonour. You chose dishonour, and will have war.”

Toen Hitler in een Blitzkrieg, Nederland, België en Frankrijk in recordtijd veroverde, viel het vredelievende beleid van de Britse regering en moest Minister-president Chamberlain aftreden. Churchill werd door de drie grootste partijen in het House of Commons voorgesteld als nieuwe Minister-president.

Churchill was fel gekant tegen een wapenstilstand of een vredelievend buitenlands beleid. In plaats daarvan bereidde hij het Britse volk vanaf zijn eerste toespraak voor op een bittere strijd. Zijn sterke retorische eigenschappen kwamen hierbij goed van pas en hij heeft vele toespraken gehouden die wereldberoemd zijn geworden. Een zin uit een van zijn bekendste toespraken, die tevens genoemd is naar de laatste woorden uit dit citaat, is: “Let us therefore brace ourselves to our duties, and so bear ourselves, that if the British Empire and its Commonwealth last for a thousand years, men will still say, ‘This was their finest hour’.”

Als eenzame macht tegenover het bezette Europese vasteland zocht Churchill contacten met vele buitenlandse regeringsleiders. Zijn goede vriendschap met Franklin D. Roosevelt was daarin van vitaal belang voor de Britten. Vanuit de Verenigde Staten kwamen veel goederen als voedsel en wapens om de Britten te steunen.

Toen Hitler in 1941 Rusland binnen viel wist Churchill meteen dat dit een kapitale fout was en ondanks zijn diepgewortelde haat tegen het Communisme ging hij met Stalin om de tafel zitten om het samen tegen de Nazi’s op te nemen. Al snel gingen er wapens van het Verenigd Koninkrijk naar het Russische front om de Russen te steunen.

Na de aanval op Pearl Harbor, en dus de inmenging van de VS in de Tweede Wereldoorlog, was het voor Churchill duidelijk dat het tij ging keren en Hitler nooit kon winnen.

Churchill kreeg zware kritiek door de bombardementen op Duitse steden in de laatste maanden van de oorlog. Hij liet willekeurige steden bombarderen met brandbommen, waarbij veel onnodige slachtoffers vielen. Door critici werden deze bombardementen later zelfs bestempeld als oorlogsmisdaden. De geschiedenis leert dat Churchill hier nooit voor vervolgd werd.

Na de oorlog wilde het Britse volk met een schone lei beginnen aan de wederopbouw van het land. Churchill verloor de verkiezingen en moest als oppositieleider de opbouw gadeslaan. Hij vulde zijn tijd wederom met schrijven van een van zijn belangrijkste boeken The second World War een zesdelige serie waarvoor hij in 1953 de Nobelprijs voor de Literatuur won.

Bij de volgende verkiezingen in 1951 bleek het Britse volk spijt te hebben dat ze Churchill hadden weggestemd. Hij werd opnieuw Minister-president van het grootste eiland van Europa.

In deze ambtsperiode was hij vooral bezig met binnenlandse conflicten en conflicten in koloniën die het Britse regime beu waren. De meeste conflicten werden door Churchill met militair geweld de kop in gedrukt. Deze tijdelijke oplossing leidt er natuurlijk toe dat het conflict terugkeert en veel koloniën zouden later alsnog zelfbestuur krijgen.

In 1955, na een zware hartaanval, trad Churchill af als Minister-president. Hij bleef nog wel tot de verkiezingen van 1964 (voor de oplettende lezer, Churchill is dan 90 jaar oud) in de politiek.

Precies drie maanden later krijgt hij weer een zware hartaanval waaraan hij 9 dagen later op 24 januari 1965, exact 70 jaar na zijn vader, sterft.

Sir Winston Churchill krijgt bij hoge uitzondering de eer van een staatsbegrafenis, de laatste staatbegrafenis in Groot-Brittannië sinds 1914. Tijdens de plechtigheid is de op één na grootste verzameling van staatshoofden bijeen die ooit bijeen is geweest.

Publicatie verschenen in Simon Ster 39.4