Rabin en Arafat

Yitzhak Rabin en Yasser Arafat

Jeroen Eggermont

Een verdeeld land, aartsrivalen, twee leiders, één prestigieuze prijs. In 1994 kregen Yitzhak Rabin en Yasser Arafat samen met Shimon Peres de Nobelprijs voor de vrede. Ondanks hun pogingen om rust te creëren in Israël en de Palestijnse gebieden horen we vandaag de dag nog steeds over ongelijkheid, bomaanslagen, illegale nederzettingen en een vijandigheid van de gehele Arabische, Perzische en ook al Westerse wereld jegens Israël. Rabin heeft overigens nooit lang van zijn Nobelprijs kunnen genieten, aangezien hij al in 1995 werd vermoord. Waren alle onderhandelingen dan voor niets?

Het is vier november 1995, op het Malchei Israelplein in Tel Aviv zijn tweehonderdduizend mensen bij elkaar gekomen voor een vredesmanifestatie. De sfeer is enthousiast en vreedzaam. De belangrijkste gast op de manifestatie heeft die avond na een lang moment van twijfel toch besloten te komen, ondanks een waarschuwing van de politie dat er een terreuractie is gepland.

Yitzhak Rabin

De drieënzeventigjarige Yitzhak Rabin begint zijn carrière in het Israëlische leger, de IDF, waar hij zich opwerkt tot opperbevelhebber alvorens zich op de politiek te werpen. Na een succesvolle militaire loopbaan en als ambassadeur in de VS wordt hij lid van de linkse arbeiderspartij en wordt hij twee maal verkozen tot premier van Israël. Zijn belofte aan het Israëlische volk om vredespogingen te ondernemen werpt haar vruchten af. Hij onderhoudt goede contacten met buurland Jordanië: “Als Rabin een probleem met Jordanië had, dan namen we de helikopter naar Amman en tijdens de lunch met koning Hoessein losten we het op.” herinnert Aliza Goren, Rabins woordvoerster. Dit is zeker opmerkelijk te noemen, aangezien hij als keiharde generaal in de 1967 zesdaagse oorlog aan diezelfde Jordaniërs geen millimeter toegaf en de Westelijke Jordaanoever van ze veroverde en bezette, alsmede de Egyptische Gazastrook en Sinai Woestijn en de Syrische Golan Hoogtes. Opmerkelijk is dat hij tijdens de eerste gevechten in een 24 uur durende kunstmatige slaap was gebracht. Zijn dokter was van mening dat hij anders zou komen te overlijden door een chronisch slaaptekort. Door deze actie werd het gebied dat ooit was gereserveerd voor een Palestijnse staat Israëlisch grondgebied, wat een mogelijke toekomst voor dit land tot op de dag van vandaag zou uitstellen.

In de Palestijnse gebieden geniet Yasser Arafat, u herkent hem aan de zwart-witte Keffiyeh en leger uniform, inmiddels steeds meer aanzien. De in Cairo geboren Arafat wordt aanvankelijk geschoold tot civiel ingenieur maar is tegelijkertijd ook actief in gevechten tegen het oprichten van de Joodse staat Israël in 1948. De politiek lonkt en hij richt de Fatah beweging op en wordt leider van de omstreden Palestine Liberation Organization (PLO). Tot aan de zesdaagse oorlog maakt hij nog veel gebruik van terreur en is van de volgende mening bedeeld: “Ons doel is om het land van de Middellandse Zee tot aan de Jordaan te bevrijden. Het is de zaak van de Palestijnse revolutie om het Zionistische wezen te verwijderen van ons land en het te bevrijden.”

Ten tijde van de onderhandelingen met Rabin die volgen na een zware reeks terroristische aanvallen op Israëlische burgerdoelen, de eerste Intifada, lijkt Arafat juist de gematigde opponent die tot rede vatbaar is en het terrorisme veroordeelt. De man blijkt niet op zijn achterhoofd gevallen te zijn. Het bijbelse verhaal van David en Goliath speelt zich immers wederom af op de heilige gronden, echter er is nog steeds geen slimme David opgestaan die de sterke Israëlische Goliath te slim af kan zijn. Na een sluw politiek spel weet hij het Palestijnse volk te overtuigen van de doeltreffendheid van onderhandelingen boven geweld tegen de overheerser. Uiteindelijk erkent de PLO, na veertig jaar, de staat Israël en vraagt nu aan de VN ook de staat Palestina te erkennen. Waar hij aanvankelijk dus het hele gebied wilde bevrijden, doet hij nu serieuze stappen terug, helaas geniet ook de veel extremere Hamas veel populariteit waardoor de terreur nooit ophoudt en de wereld Palestina niet erkent.

De Nobel vredesprijs wordt uitgereikt vóór de Oslo Akkoorden die er uiteindelijk voor zorgen dat de Palestijnse Autoriteit het voor het zeggen krijgt in enkele grote steden op de Westelijke Jordaanoever en over de gehele Gazastrook. Als vervolg wordt hij verkozen tot president van de Palestijnse Nationale Autoriteit, alhoewel hij zichzelf liever “De Generaal” noemt. Het lijkt goed te gaan met Arafat en Palestina, maar hij komt vaak in opspraak. Zo boycotten Hamas en andere extremistische groeperingen de verkiezingen, wat voor een verdeeld Palestijns volk zorgt. Daarnaast eigent hij zichzelf meer dan een miljard dollar toe, terwijl het volk overwegend erg arm is. Ook later wordt hij nog vaak herinnerd als de terroristenleider, waardoor bijvoorbeeld de VS uiteindelijk niet meer met hem wilden onderhandelen.

Yasser Arafat

Rabin, die na zijn twijfels toch naar de manifestatie in Tel Aviv is gekomen, kijkt de menigte in. Na het zien van alle blijdschap, duizenden witte balonnen en spandoeken spreekt hij organisator en goede vriend Schlomo Lahat toe: “Ik ben blij dat ik je advies heb opgevolgd. Dit is een van de gelukkigste dagen van mijn leven.” Rabin neemt de microfoon en spreekt tot het volk: “Ik was 27 jaar militair. Ik koos oorlog zolang er geen kans op vrede was. Maar vandaag geloof ik dat er een kans op vrede is, een goede kans.” Daarna slaat hij spontaan zijn arm om Shimon Peres en zingt uit volle borst met het publiek Shir ha shalom, het lied van de vrede. Net als in Palestina zijn ook niet alle Israëli’s blij met de vredesonderhandelingen. Yigal Amir, een vijfentwintigjarige orthodox-Joodse rechtenstudent is al maanden aan het plannen deze vredes-premier om te brengen. Hij is lid van de extreem-rechtse militiegroep Ayal, welke de Oslo akkoorden beschouwen als verraad van het Jodendom en een bedreiging voor het voortbestaan van Israël. Wanneer Rabin het podium afloopt vuurt hij drie schoten uit zijn 9 mm Beretta, de premier overlijdt niet veel later. Yigal is effectief, ondanks zijn eigen levenslange gevangenisstraf in een isoleercel keert Israël een rechtser pad in met Benjamin Netanyahu, een vreedzame oplossing in het heilige land lijkt verder weg dan ooit.

Ook Arafat overlijd niet aan een natuurlijke dood. Of het voedselvergiftiging, een geplande vergiftiging door de Mossad of dat hij is bezweken aan AIDS is nog steeds niet duidelijk. U kunt in ieder geval zijn kolossale mausoleum in Ramallah bezoeken, de bewakers vertellen u graag meer over zijn leven en dood.

Publicatie verschenen in Simon Ster 43.4